Museum De Proefkolonie en Bezoekerscentrum Huis van Weldadigheid -Frederiksoord
Maatschappij van Weldadigheid
De Maatschappij van Weldadigheid heeft een even unieke en kleurrijke historie: de bevlogen generaal Johannes van den Bosch start in 1818, geheel naar eigen inzicht, een sociaal experiment met de oprichting van een ‘proefkolonie’ in Frederiksoord.
Nadat Napoleon Nederland berooid heeft achtergelaten, leeft 10% van de twee miljoen inwoners van het land onder de armoedegrens. Een percentage dat in de steden oploopt tot zo’n 50%. De mislukte oogsten van 1816 en 1817 maken het er niet beter op. Nog meer mensen krijgen het heel moeilijk.
Onder de welgestelden vindt van den Bosch bijna 15.000 contribuanten die samen goed zijn voor zo’n 40.000 gulden per jaar. Daarnaast stromen nog diverse, soms zeer forse giften binnen. Zo ontstaat er voldoende draagvlak voor de verwezenlijking van het doel: verpauperde landgenoten een nieuwe basis van bestaan bieden binnen de bescherming van de landbouwkoloniën, om vervolgens kansrijk terug te keren in de normale maatschappij. Er wordt voorzien in werk, onderdak, onderwijs en zorg. De kale Drentse zandgronden worden ontgonnen en volgens vaste patronen paden en lanen aangelegd. Hieraan liggen op vaste afstand van elkaar de karakteristieke koloniewoningen, met daartussen faciliterende gebouwen die met elkaar een duidelijke hiërarchie en structuur laten zien. De grond wordt bewerkt, bossen aangeplant en er ontstaat een uniek leefgebied op de eerst zo woeste gronden.
Alhoewel de belangrijkste zorg- en ontwikkelingsfuncties van weleer zijn opgeheven, beheert dezelfde Maatschappij van Weldadigheid nog steeds de natuur- en cultuurgronden en een deel van de gebouwen in het gebied rond Frederiksoord, Wilhelminaoord en Boschoord. Na de oprichting van de kolonie in Frederiksoord zijn er ook nog Koloniën in Friesland, Overijssel, en het Belgische Antwerpen opgericht.
De Proefkolonie
Het museum wil het erfgoed van Johannes van den Bosch naar het heden vertalen voor bezoekers door middel van een attractieve en impactvolle bezoekerservaring over de Koloniën van Weldadigheid. De historische verhalen zetten aan tot nadenken over actuele sociale thema’s en roepen de vraag op: wat kan ik nu doen om armoede onder kinderen te verminderen en zorg voor de medemens te verbeteren?
In de ‘experience’ maken bezoekers een tijdreis naar begin negentiende eeuw en komen daarna terug in de eenentwintigste eeuw met een andere kijk op sociale verantwoordelijkheid nu. Als paupers uit de stad in een uitzichtloze situatie beleven bezoekers via een multimediaal belevingsparcours de reis naar de verre proefkolonie Frederiksoord en belanden daar in een wereld van orde en tucht.
De levensverhalen van een aantal kolonisten laten successen en mislukkingen in de koloniën zien en roepen de vraag op: heb ik ook voorouders gehad in de Koloniën van Weldadigheid? Verdieping in dergelijke levensverhalen en de utopische visie van initiatiefnemer Johannes van den Bosch wordt op een subtiele manier gekoppeld aan bewustwording van onze sociale verantwoordelijkheid nu.
